ISO 14001 Belgesi

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi

ISO 14001 , tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kurumların çevre yönetimi konusunda uyması gereken bir standarttır. Bu bağlamda, ürün veya hizmetlerin ilk üretiminden son kullanıcıya iletilmesine kadar geçen süreçte çevresel etkilerin azami derecede dikkate alınmasını sağlamaktadır. Günümüzde artık faaliyet gösterdiği sektör farketmeksizin hemen her kurum, ISO 14001 sistemine entegre olmaya çalışmaktadır. ISO 14001 ile ilgili detaylı bilgilere geçmeden evvel, standardın tarihçesine göz atmakta fayda var.

---

ISO 14001 ‘in Tarihi

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren tüm dünya ülkeleri, çevre konusunda daha dikkatli olunması gerektiğini anlamışlardır. Bununla beraber, çevresel konularla ilgili uluslararası kararlar almaya özen gösterilmiş, bu süreçte çeşitli anlaşma ve sözleşmeler imzalanmıştır. Bu bağlamda, ilk olarak 1973 yılında çevreyi korumayı esas alan AB (Avrupa Birliği) ilkeleri yayınlanmıştır. 1992 yılına gelindiğinde tüm dünyayı ilgilendiren kararların alındığı Rio’daki dünya zirvesinden sonra ISO 14001 ‘in ilk versiyonlarından biri kabul edilen Rio Deklarasyonu açıklanmıştır. Devam eden yıllarda, çevre konusunda araştırmalar yapmak ve belirli standartlar oluşturmak amacıyla çeşitli komiteler kurulmuştur. Bu komitelerin çalışmaları neticesinde ilk ISO 14001 standardı yayınlanmıştır. Daha sonra Nisan 2005’te güncellenen standart ile ilgili 2013 yılına gelindiğinde birtakım değişiklikler ve revizyon gereksinimi doğduğu anlaşılmıştır. Yapılan çalışmalar ile standarda son şekli verilmiş ve 2015 yılında en güncel ISO 14001 standardı yürürlüğe girmiştir.

---

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi’nin Amaçları Nelerdir?

Uluslararası geçerliliği olan bu standart, faaliyet türü ne olursa olsun, her kuruluşun çevre ile ilgili uyması gereken kuralları belirlemektedir. Getirdiği sistematik yaklaşımı ve gelişen dünya ile uyumlu kriterleriyle ISO 14001 , kuruluşların şu önemli hedeflere ulaşmasını sağlamaktadır:
Çevre üzerinde oluşturulan olumsuz etkilerin mümkünse ortadan kaldırılması, önlenmesi veya olabildiğince en düşük seviyeye indirilmesi.
Çevresel şartlardan ötürü kurum bünyesinde oluşan olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması ya da azaltılması.
Kurumun uluslararası standartların öngördüğü şartları yerine getirmesinde vakit kazanması ve bu sürecin kolaylaştırılması.
Çevre ile ilgili konularda kurum performansının yükseltilmesi.
Bu standardın getirdiği yaşam döngüsü prensibi ile kurumun ürün ya da hizmetlerinin ilk tasarımından; imalat, satış – pazarlama, dağıtım kanallarından geçerek tüketiciye ulaşmasının kontrol edilmesi. Bu yaşam döngüsü ile çevresel etkilerin kontrolsüzce artmasının önüne geçilebilmektedir.
Çevre bilgilerinin, kurumun müşteri, tedarikçi, çalışan vb. gibi paydaşları ile paylaşılması.
Çevresel etkilerin azaltılması ile finans, satış, pazarlama, dağıtım vb gibi operasyonlarda çeşitli faydaların elde edilmesi.

---

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Hangi Konularda Fayda Sağlar?

Bu sistemin uygulandığı kurumlar, doğrudan veya dolaylı olarak birçok fayda elde etmektedir. Bunun yanında, içinde bulunduğu sektörde rakiplerine karşı da avantajlı pozisyona geçebilmektedir. Bütün bu faydaları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:
Her şeyden önce hem ulusal hem de uluslararası düzeyde yasal mevzuatlara uygunluk sağlanmaktadır. Çevre yönetim sistemini ISO 14001 ‘e göre organize eden kurumlar, muhtelif yasal yükümlülüklerden kurtulmuş olmaktadır.
Kurum faaliyet alanlarını ilgilendiren birçok konuda izin ve yetkilerin alınması kolaylaşmakta ve ilgili süreçler kısalmaktadır.
ISO 14001 standardı bulunan kuruluşlar, her zaman daha saygın bir kurumsal kimliğe sahip olabilmektedir. Rakip firma ve kurumlara göre daha prestijli hale gelebilmektedir. Böylelikle sektördeki rekabet gücü de artmaktadır.
Kurumun çevresel faktörlerden kaynaklanan maliyetleri azalmaktadır. Faaliyetlerde daha fazla doğal kaynak kullanıldığı için verimlilik artmaktadır.
Müşteri güveni çok ciddi derecede artmaktadır. ISO 14001 sahibi olan her kurum, potansiyel müşteriler nezdinde her zaman daha güvenilir ve başarılı olarak değerlendirilmektedir.
Bu standart kapsamında kontrolsüz ve istemsiz gelişen her türlü olaya karşı önlem alınmaktadır. Böylelikle, bu tür olayların şirkete yüklediği maddi ve manevi yükler azaltılmakta veya ortadan kaldırılmaktadır.
Daha kaliteli ve sürdürülebilir bir çalışma ortamı yaratıldığından, kurum çalışanları işlerini daha iyi yapabilmektedir. Mutlu olan ve morali yükselen her çalışanın kuruma bağlılığı da artmaktadır.
ISO 14001 standardı ile çalışanlara çevre ile ilgili konularda çeşitli eğitimler verilmesi zorunlu hale gelmektedir. Böylelikle toplumlar çevre konularında daha duyarlı olabilmektedir.

---

ISO 14001 Çevre Yönetim Sisteminin Prensipleri

Bu sistem, temelde PUKÖ (Planla – Uygula – Kontrol Et – Önlem Al) denilen bir konsept üzerine kurulmuştur. PUKÖ adımlarını şöyle özetleyebiliriz:
Planla: Standarda tabi olan kurumlar, gerekli amaç ve süreçlerini çevre politikalarına uygun olacak şekilde belirlemektedir.
Uygula: Belirlenen süreç adımları, doğru ve uygun bir şekilde işletilmektedir.
Kontrol Et: PUKÖ döngüsünün en önemli adımlarından biridir. Yapılan her iş, çevre politikalarına uygun şekilde takip edilmekte, gerekli ölçümler yapılmakta ve standarda uygun şekilde rapor edilmektedir.
Önlem Al: Sürekli bir iyileştirme sağlanabilmesi için gerekli önlemler alınmaktadır.

---

ISO 14001 İçeriği ve Konu Başlıkları

Bu standart, aşağıda listelenen 10 adet başlığı içermektedir:
Kapsam: Çevre yönetim sisteminin çıktılarının neleri kapsadığı anlatılmaktadır.
Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar
Terimler ve tarifler
Kuruluşun bağlamı: Kuruluşun kendi hedeflerine ve çevre politikalarının çıktılarına ulaşabilmesini etkileyen iç ve dış hususlar belirtilmektedir.
Liderlik: Üst yönetimin, çevre yönetim sistemi için kurumun tamamına liderlik etmesi gerektiği ve bu liderliğin esaslarını içermektedir.
Planlama: Çevre yönetim sistemi için yapılması gereken planlamalar ve bu planların nasıl ortaya konulacağı üzerinde durulmaktadır.
Destek: Bu sistemin başlatılması ve sürdürülebilmesi için gerekli olan iç ve dış kaynakların anlatıldığı kısımdır.
Operasyon: Planlama bölümünde belirtilen süreçlerin uygulanması, kontrol edilmesi ve sürekliliğinin sağlanması için nasıl bir yol izlenmesi gerektiği anlatılmaktadır.
Performans değerlendirme: Kurumun çevre performansının her daim takip edilmesi gerektiği ve bu performansın ölçüm kriterlerine yer verilmektedir.
İyileştirme: Çevre yönetim sistemi uygulanması sürecinde ortaya çıkan uygunsuz durumların nasıl düzeltilmesi gerektiği anlatılmaktadır.

Anahtar kelimeler: ISO 14001
Meta yazısı: Bu yazı, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi hakkında bilgiler içermektedir.