ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi
Enerji, insan hayatı için en temel ihtiyaçlardan biridir. Birçok farklı kaynaklardan elde edilen enerji ile konut, sanayi, ulaşım, ısınma vb. birçok alanda konforlu ve güvenli yaşam koşulları oluşturabilmektedir. Bu bakımdan ülkelerin ekonomik ve siyasi hedefleri arasında enerji ile ilgili konulara da büyük bir yer ayrıldığı görülmektedir.
Artan dünya nüfusu ile beraber enerjiye duyulan ihtiyaç da özellikle son yüzyılda büyük bir artış göstermiştir. Bu durum, enerji verimliliği, enerjinin etkin kullanımı ve enerji tasarrufu gibi konuların gündeme gelmesini sağlamıştır. Bu bağlamda, ülke düzeyinde veya kamu ve özel sektör kuruluşlarında enerji yönetiminin izlenebilmesi için uluslararası geçerliliği olan bazı düzenlemelerin yapılması zaruri hale gelmiştir. Bu konuda yapılan araştırmalar ve çalışmalar ile Haziran 2011 tarihinde ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi geliştirilmiştir. ISO (Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu) tarafından yayınlanan standard, ülkemizde aynı yılın aralık ayında TS EN ISO 50001 olarak yürürlüğü girmiştir.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Nedir?
21. yüzyıla kadar dünya üzerinde Avrupa temelli olmak üzere enerji konularıyla ilgili birçok ulusal standart kullanılmaktaydı. Fakat giderek globalleşen dünyada, teknolojinin de hızlı bir gelişim göstermesi ile beraber, daha kapsamlı ve her ülkeye ve her kuruluşa hitap eden bir standardın gerekliliği ön plana çıkmıştır. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirilen ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi , doğrudan veya dolaylı olarak şu hedeflere ulaşılmasını amaçlar:
Çalıştığı sektör ve gerçekleştirdiği faaliyet türü farketmeksizin her kurumun enerji verimliliğinin yükseltilmesi.
Bu amaç doğrultusunda gerekli süreçlerin, proseslerin veya prosedürlerin oluşturulması ve yapılması gereken çalışmaların planlanması.
Oluşturulan süreçlerin ve sistemlerin yapılan planlamalara uygun şekilde uygulanması; daha da önemlisi, bunun sürdürülebilir hale getirilmesi.
Enerji verimliliğinin sağlanması ve kurum genelinde bu farkındalığın yayılması ile beraber maliyetlerin düşürülmesi.
Enerjinin daha etkin bir şekilde kullanımının sağlanması ile sera gazı emisyonlarının en az indirilmesi.
Daha temiz, insan sağlığı ve çevre dostu enerji teknolojilerinin kullanımının teşvik edilmesi.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Faydaları Nelerdir?
Her ne kadar uluslararası düzeyde veya yerel yönetimler tarafından uygulanması zorunlu hale getirilse de bu standardı sadece bir zorunluluk olarak görmemek gerekir. ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi , uygulandığı kuruluş bünyesinde kısa ve uzun vadede birçok açıdan fayda sağlamaktadır. Bu faydalardan bazılarını şöyle listeleyebiliriz:
Enerjinin doğru ve yeterli miktarda kullanılmasını sağlayarak birçok açıdan maliyetin düşürülmesine olanak tanır.
Çevreyle dost bir yönetim anlayışının benimsenmesini sağlar.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi uygulayan kuruluşlar toplum nezdinde büyük bir saygınlık ve prestij kazanır. Bu da rekabet gücünün artmasını sağlar.
Enerji tasarrufu uygulamaları neticesinde, kuruluş bünyesinde kullanılan makine ve teçhizatların ömrünü uzatır, bakım maliyetlerini düşürür. Bu tür cihazların kullanımının kontrol altına alınmasını sağlar.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi , sadece enerji konularıyla ilgili değil, kalite ve yönetim anlamında da yasalara uygunluğu mümkün hale getirir.
Enerjinin etkin ve verimli kullanımı ile beraber vergi avantajlarının doğması söz konusudur.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi ile kurum bünyesinde bir farkındalık oluşması; çalışanların daha bilinçli hale gelmesi ve üretkenliğinin artması sağlanır.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi ‘ni uygulayan kuruluşlar diğer kalite ve çevre yönetim sistemleri ile daha hızlı ve kolay bir şekilde entegre olurlar. Böylelikle ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi ‘nden elde edilen fayda maksimuma çıkar.
Kuruluşun satın alma, pazarlama, üretim, tasarım ve Ar-Ge gibi faaliyetlerinde de enerji performansının ölçülmesi sağlanır.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Kimlere Yöneliktir?
Bu standart, ürün ya da hizmet üreten her kurumu ilgilendirmektedir. Sektör ayrımı yapılmaksızın büyük ya da küçük ölçekli her kuruluş ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi kurabilmektedir. Fakat enerjiyi yoğun olarak kullanan sanayi kuruluşları veya sera gazı emisyon potansiyeli yüksek olan kuruluşlar için ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi daha önemlidir. Zira, enerj verimliliği, enerji maliyetlerinin düşürülmesi, enerjinin doğru ve etkin kullanımı gibi konular bu kuruluşlar için çok daha önemli bir husustur.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Belgelendirme Süreci
ISO 50001’e entegre olmak isteyen işletmeler, bu sistemin işletme bünyesinde uygulandığına dair bir belge almak zorundadır. Belge vermeye yetkili olan kuruluşlara yapılan ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Belgesi başvurusu ile başlayan süreç, şu şekilde ilerlemektedir:
Başvuru yapılan belgelendirme kuruluşu ile bir anlaşma yapılır ve gerekli ödemeler gerçekleştirilir. Bu kuruluşun güvenilir, yetkili ve alanında uzmanlık sahibi olduğundan emin olmakta fayda var.
Belgelendirme kuruluşu, başvuru sahibi işletmeden bazı dokümanları düzenlemesini istemektedir. Bu dokümanlar, incelenmekte ve herhangi bir sorun olmadığı teyit edildiğinde, diğer aşamaya geçilmektedir.
Belgelendirme kuruluşunu temsilen işletme sahalarına (ofis, atölye, fabrika vs) gelen denetçiler yerinde denetim gerçekleştirir. Bu alanlarda birçok tetkik yapılır ve eğer varsa tespit edilen uygunsuzluklar için işletmeden düzeltici faaliyetlerin yapılması istenir.
Denetlemeler bittikten sonra denetçiler, bir rapor hazırlayarak belgelendirme kuruluşu yönetime sunarlar.
Bu rapor incelendikten sonra ISO 50001 ile ilgili bütün gereklilikler sağlanmış ise işletme, belge almaya hak kazanır.
ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Kapsamı
Bu sistemin kapsadığı maddeleri şöyle özetleyebiliriz:
Genel Koşullar: Bu sistemin gerekliliğinin açıklandığı kısımdır.
Yönetim Sorumluluğu: Sistemin uygulanmasında işletme üst yönetiminin sorumluluklarından bahsedildiği bölümdür.
Enerji Politikası: İşletmenin enerji verimliliği ve tasarrufu ile ilgili bir enerji politikasının olması gerekmektedir. Bu politikaya ilişkin detayların açıklandığı bölümdür.
Enerji Eylem Planı: ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi ‘nin nasıl kurulacağını dair bir planın gerekli olduğundan bahsedildiği kısımdır.
Uygulama ve Operasyon: Hazırlanan enerji planlarının nasıl uygulanması gerektiğinin anlatıldığı bölümdür.
Performans Denetimleri: Bu sistem ile ilgili kriterlerin nasıl denetleneceğinin ve performansın nasıl ölçüleceğinin yer aldığı kısımdır.
Yönetimin Gözden Geçirilmesi: İşletme üst yönetimi, sistemin bütün adımlarıyla ilgili sorumluluklara sahiptir. Bu nedenle, bu sistem kapsamında yapılan bütün çalışmaların yönetim tarafından incelenmesi gerekir. Bu kısımda, üst yönetimin bu konuyla ilgili yükümlülükleri anlatılır.
Anahtar kelimeler: ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi
Meta açıklaması: Bu yazı, ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi ile ilgili bilgiler ve ISO 50001 belgelendirme süreci hakkında açıklamalar içermektedir.